In dit artikel neem ik je mee over wat narcisme is en hoe je het narcisme patroon kunt herkennen in je leven. Veel mensen ervaren dit in de praktijk, zonder het te weten. Hierdoor kun je jezelf niet beschermen, met alle gevolgen van dien. Waar in dit artikel ‘hij’ staat geschreven kan ook ‘zij’ of ‘die’ gelezen worden.
Wat is narcisme precies?
Narcisme is een gedragsvorm waarbij iemand zichzelf erg belangrijk vindt. Iemand is bijvoorbeeld obsessief met zijn uiterlijk en eigen persoonlijkheid bezig. Vertoont dominant IK gedrag en heeft weinig empathie voor anderen. Zo’n iemand noemt men een narcist. Dit wil ik onder de aandacht brengen omdat ik veel mensen in mijn praktijk krijg als slachtoffer van een narcist of meerdere narcisten in hun leven. Omdat ik zelf ben opgegroeid met dergelijke mechanismen ben ik nu heel blij dat ik hier een steentje in kan bijdragen voor wie dit nodig heeft. Door deze patronen te gaan herkennen en erkennen naar jezelf toe kun je in kleine stapjes andere keuzes gaan maken die jou dienen en voeden. Want dat deze ervaring schade bij je achterlaat is een feit. Het is een wond waarvan je niet snapt dat het gebeurt en plaatsvindt, ook al ben je nog zo intelligent. Het is de langzame toxic energie die je leegzuigt als je in het web van de narcist verkeert.
Als narcisme onderdeel is van jouw leven, dan ligt je eigen essentie in de kelder te wachten, totdat we naar boven willen klimmen en voor ons zelf willen gaan staan. Het kan ook zijn dat je mee gaat deinzen met het gedrag van de narcist. Je gaat dezelfde kenmerken vertonen. Waar kies jij voor? Waar word je blij van?
Hoe herken je narcisme?
Veel narcisten worden niet gediagnosticeerd omdat zij je aan zullen kijken met; ben je helemaal gek geworden! Jíj moet maar eens met een psycholoog praten. Als je dit narcistische patroon herkent, lees je dan zoveel mogelijk in. Volg hierbij je gevoel. Hoe langer je in deze omgeving verkeert, hoe meer beschadigend dit is voor jouw ziel. Zoek alle literatuur en video’s erover op die je kunt vinden. In stapjes ga je begrijpen waarom je hersenen dit zo moeilijk vinden om deze situatie aan te nemen. Dat is oke en hoort bij het proces. Je bent hierin niet alleen. Als je er direct mee van doen hebt door een familielid, partner of leidinggevende, dan zul je de volgende gedragselementen, willekeurig in volgorde, herkennen. Dit zijn er een aantal:
Aantrekken
Vaak zijn narcisten uitermate charmant, verzorgd. Het trekt je aan, je wilt bij hen zijn. Totdat je het patroon herkent van narcisten in het algemeen. Het is hetzelfde dat een boswachter een dierspoor in het bos herkent zonder dat hij het dier heeft gezien. Zo geldt dit ook voor narcistische gedragspatronen.
Uitsluiten
Vaak als je de narcist even links laat liggen voor je eigen gezonde zuurstof, dan komen ze bij je voeding halen voor eigen gebruik. Daarna zijn ze weer weg of druk met zichzelf. Het ene moment voel je je geliefd, gezien of gehoord, het andere moment doe je er niet meer toe en wordt je uitgesloten of tegen andere mensen opgezet en uitgespeeld.
Vernederen
Omdat het empathisch vermogen niet werkt in de hersenen van de narcist, kunnen zij je vernederen zonder het zelf door te hebben, of wel om je te laten boeten. Als je het bespreekbaar maakt wordt er gezegd; wie ik? Hou eens op zeg. Ga geen verhaaltjes verzinnen, stel je niet aan!
Onderdrukken
Ook al ben je nog zo fantastisch bezig en behaal jij je mijlpalen; kritiek is altijd te vinden voor de narcist. Je kunt horen; leuk dat je dit hebt bereikt, maar dat komt natuurlijk door andere mensen om jou heen. Of; wie had dit ooit gedacht zoals ik je jaren geleden kende. Of; leuk dat je dit doet, maar zorg ervoor dat je niet over lijken gaat. Of; mooie sjaal heb je om; die staat mij veel beter, etc.
Jaloezie
Er is nauwelijks interesse voor jou en je mijlpalen. Als jij dingen voor elkaar krijgt die de narcist niet voor elkaar krijgt, dan worden zij stikjaloers. Dit terwijl je gewoon jezelf meeneemt met je natuurlijke vaardigheden en dergelijke. Het kan hier gaan om een boek schrijven, een diploma behalen, kiezen om te gaan voor je dromen, etc. Ook vindt jaloezie plaats als een ander meer aandacht krijgt dan de narcist zelf. Door kritiek te uiten denken zij dat ze meer grip en controle op je hebben. Eigenlijk zijn ze hier verslaafd aan. Het is in de essentie rondjes draaien met zichzelf en dit botvieren zij op jou.
Verbaal geweld & dreigementen
Looser! Wat een sukkel ben jij. Je hebt ook geen ballen! Mietje. Aansteller. En nu opzouten! Zomaar wat woorden die de persoon met narcistische elementen over jou kan denken of zelfs tegen je zegt met een cynische lach. Vaak gaan slachtoffers het bagatelliseren als verbaal geweld wordt gebruikt met gedachten als; het zal ook wel aan mij hebben gelegen. Misschien had ik even een mindere dag of heb ik het verkeerd verstaan. Misschien ben ik ook niet leuk. Ik ga het verdere conflict maar uit de weg. Wat ook kan gebeuren is dat je compleet uit je slof schiet en boosheid, kwaadheid laat zien door de onrechtvaardigheid die je wordt aangedaan. Je bent dan ‘de Sjaak’. Je laat precies zien waar de narcist op hoopte en heeft je in de greep om je te breken en gif toe te dienen. Jij stuk secreet, brutaal mens, wacht maar…Zie nou wel! Je geeft mij gelijk dat ik jou een sukkel vindt die geen verantwoordelijkheid neemt!
Woede
Mensen met narcistische elementen kunnen ENORM uit elkaar spatten qua energie. Uit het niks kan het omslaan naar complete hysterie of woede. Je wordt er bang van of voelt dat het buitensporig is. Soms zie je misschien dat psychisch hier iets niet normaals ontstaat. Het kan moeilijk om aan te nemen zijn. Je gaat in verzet of wordt passief in je zijn. Laat je het maar gebeuren of durf je je grens aan te geven? Wat moet of kan je grens hierin zijn? Zolang je meeveert kan de narcist blijven wie hij is. Als je er tegenin gaat wordt je op een manier afgeslacht of psychisch uitgespeeld met jezelf of met anderen. Voor kinderen binnen gezinnen is dit enorm onveilig. Voelt een kind liefde, dan ervaar je ontspanning en harmonie. Voelt een kind destructie, dan ervaar je dit terug in opstandigheid en niet willen eten of slapen.
De gevangenis
Zonder dat mensen het doorhebben kom je in een gevangenis. Je zit vast. Want met hun charmante en gewiekste manier van bewegen, pakken ze jou in. Je wordt van hun afhankelijk. Door een salaris, huis, kinderen, getekende contracten. Eigenlijk ben je op dat moment in de handboeien geslagen zonder dat je het doorhebt. Je staat niet meer vrij op jou zolang je in de omgeving verkeert van de narcist.
Liefde? Wat is dat?
Een narcist vindt het heel moeilijk om zichzelf lief, leuk en aardig te vinden. Er moet vooral hard gewerkt worden, niet lullen maar poetsen, geen moeilijke gesprekken en warme knuffels. Wat denk je zelf? Spoor je niet ofzo? Stel je niet aan, ga door met wat we te doen hebben. Pak je verantwoordelijkheid! Op dat moment denk jij; ja, misschien moet ik ook wel niet zo aanstellen. Maar je mist wel het gevoel. De genegenheid. De koestering. De waardering. Je wilt geen kilte en afstandelijkheid. Je wilt gelijkwaardigheid en verbinding. Maar dat kan niet met de narcist. Het is een diep psychisch probleem.
Negeren & verwaarlozen
Vaak ziet de narcist jou niet staan. De context doet er niet toe. Je bent gewoon niet zo interessant. De narcist is druk met zichzelf en hééft ook de handen vol met zichzelf. Als je bijvoorbeeld huilt dan komt dat niet aan bij de narcist. Tenzij de narcist de emotie kan gebruiken om weer een ‘veilige’ relatie met je op te bouwen. Je kunt dan weer gunstig in het web van de narcist gaan plakken. Welkom terug! Deze schijnvorm van aandacht is slechts van korte duur. Alles zal zich weer herhalen met dezelfde patronen.
Onbetrouwbaar & onvoorspelbaar zijn
Vreemdgaan om het eigen zelfbeeld op te krikken of beloftes niet nakomen door ziek, zwak, misselijk zijn. Het kan allemaal. Je kunt niet bouwen op de narcist. Wantrouwend word je ervan. Ze zien je alleen staan wanneer het hun uitkomt. Nieuwe mensen kun je minder makkelijk toelaten en vertrouwen hierdoor. Je voelt je onveilig. De narcist kijkt naar anderen die beter, leuker, meer fantastisch zijn. Altijd op zoek naar meer en nooit tevreden. Kijk uit dat je niet wordt gedumpt. Ze hebben altijd iemand voor ogen die liever, knapper, mooier, sterker, gezelliger zijn.
Ideale mensen voor de narcist
Iemand die vatbaar is voor de grillen van de narcist en deze patronen niet doorziet van de narcist, wordt vertroeteld en krijgt aandacht in het begin. Zo lang dit werkt. De narcist kan zo voeding uit jou halen. Het is de eigen tank bijvullen om weer door te kunnen. Vaak zijn het hoog sensitieve mensen die zichzelf nog niet goed kennen, onzeker zijn, zich gevleid voelen, waardoor over de grenzen van de persoon kan worden gelopen, zonder het zelf door te hebben. Narcisten hebben altijd een doel en jij bent een middel voor hun doel die zij willen bereiken. Heel koud. Zo willen ze kinderen, een groot huis, goede banen, dikke promotie, profilering, mooie auto, etc. Alles wordt gedaan om hun buitenkant te kunnen realiseren. Wat zij echter niet weten is dat die buitenkant hun nooit zal vervullen. Het is altijd een kwestie van tijd voordat de narcist jou dumpt, niet meer ziet of dat je er niet meer voor hun toe doet.
Waarheden verdraaien
De narcist kan met grote ogen naar je kijken met; Nououou….hoe DURF je dit over mij te verzinnen? Spoor jij wel? Er kan iets gebeurd zijn in je eentje met de narcist. De narcist daagt je uit, vertelt je iets. Vervolgens word je bijvoorbeeld boos omdat je je grens aangeeft in het bijzijn van andere mensen. Jouw woede wordt vervolgens tegen je gebruikt. Het ligt aan jou. Dit gebeurd immers aan de kersttafel en dat is ‘not done’. Jij krijgt de schuld en moet boeten.
Hoge pieken, lage dalen
Vaak laten narcisten superioriteit zien, maar ook drama en emotionele disbalans. Hoge pieken en lage dalen met verslavingsgevoeligheid om te gaan vluchten in drank, drugs, eetproblematiek, sex, etc. Ze kennen lichamelijke problemen, liggen in een scheiding. Allemaal door disbalans. Het lijkt alsof ze dit bijna opzoeken. Drama betekent aandacht. Ze hebben niet geleerd om evenwichtig te kunnen leven en zijn. Eigenlijk hebben ze ongelooflijk veel liefde, warmte en aandacht nodig. Omdat hun energie in deze beschreven patronen zo sterk is, zullen ze jouw liefde of vriendelijkheid nooit helemaal kunnen toelaten. Dit zorgt altijd voor eenzaamheid, verdriet en leegheid bij het slachtoffer.
Wie ben ik?
De gevolgen zijn zeer ernstig en traumatisch als je jarenlang dag in en dag uit met narcisme te maken hebt. Onderschat deze diepe impact niet. Je bent zelf op een gegeven moment verdwenen. Wie ben ik? Wat is mijn identiteit? Wat is voor mij belangrijk? Wat doet er voor mij toe? Hoezo zou ik confetti over mezelf gaan uitstrooien? Welke omgeving is voor mij belangrijk waarin ik mij veilig voel? Wat is er in vredesnaam met mij gebeurd? Alsof je wakker wordt uit een hele slechte film.
Je bent slachtoffer, maar ook weer niet
Hoe erg het ook is wat je meemaakt; je bent geen slachtoffer. We zijn alleen slachtoffer als we denken dat we afhankelijk zijn van de buitenwereld om ons heen. Maar je bent de wereld zélf. Jij bént de wereld. Hoe zou deze dan eruit zien? Liefdevol, vredig, in harmonie? Omdat je het kunt bedenken bestaat het. Als we eenmaal informatie lezen als in dit artikel dan ontstaat er een bewustzijn in ons waardoor we anders kunnen leren kiezen. Of je dit doet is aan jou. Maar je bent het waard. Wat ik altijd zeg; de beste én de leukste, dat ben jij! Dat is ook echt! Je bent een prachtig mens met talent. Zorg ervoor dat je een liefdevolle omgeving hebt waarin je wordt geaccepteerd in wie je bent.
Samenleven met de narcist
Toch zijn er ook mensen die de rest van hun leven met een narcist samenleven of samenwerken vanuit acceptatie dat het zo is. Men beweegt zich dan ondersteunend als een planeet om de centrale zon (de narcist) heen. Het is de enige manier om de relatie in stand te houden. Beide gaan hierdoor na verloop van tijd wel narcistische trekken vertonen door de focus en aandacht op de narcist. Er is hierdoor nauwelijks aandacht voor de behoeftes van naasten of hun kinderen. Kijk uit dat dit niet ten koste van je gezondheid gaat. Wanneer je je niet kunt vinden in het karakter van de narcist en je gaat je voegen door mee te bewegen in de stemmingen van de ander, dan kun je nooit heel oud worden. Zeker niet als je gevoelig bent en alle details wel opmerkt. Het is energie die namelijk afwijkt van jouw natuurlijke zijn. Vroeg of laat word je ziek of ervaar je vele lichamelijke kwalen. Dit komt omdat je emoties opslaat in je lichaam en die geen plek krijgen in het uiten van jouw zijn. Het opsluiten van de emoties in jou zorgt onherroepelijk voor ziekte.
Emotioneel onvolwassen
De narcist is emotioneel onvolwassen en de kans is groot dat de narcist dit over heeft genomen van een vader of moeder, soms tot generaties terug, waarin liefde, koestering en aandacht werd gemist. Hoe dan ook; het is zaak dat je voor jezelf leert zorgen en je leven vormgeeft los van de narcist. Leer jezelf te herontdekken zodat je je ook liefdevol kunt afschermen wat jou niet dient of afbreekt als mens. Afbreken is niet wat bestaat als we leven in harmonie.
Over de term narcisme
Ik hanteer hier het woord narcisme. Waar we als mensen altijd behoefte aan hebben is het willen vastzetten van wat wij ervaren. Tegelijkertijd is het belangrijk om te weten dat narcisme vaak samenhangt met andere vormen van disbalans. Zoals ik al deelde kan er sprake zijn van verslaving, maar het kan ook depressie zijn, een eetstoornis, dwangstoornis en angststoornis, of alles bij elkaar. Dit artikel is bedoeld om je feitelijk te schetsen welke elementen wij in de praktijk tegenkomen als het gaat om narcistische elementen. Veel belangrijker is het om niet iemand in zo’n hokje te stoppen, maar om te bezien of je blij wordt van dit spectrum die je in jouw leven ervaart. Ben je trouw aan jou? Is dit wat goed voor jou voelt? Is er sprake van liefde tussen twee mensen en wat jij ook ten volste waard bent?
Hoe we echte liefde kunnen herkennen in relatie met de mensen om ons heen.
”Liefde tussen mensen is verbinding in harmonie. Als een moeiteloze opgaan in elkaar, zonder ons te vervloeien met de ander. We blijven van onszelf terwijl we in elkaar over dansen. Zie het als oneindige bewegende en cirkeldraaiende energiedeeltjes. Het is heel licht met wat er is. Waar geen woorden meer nodig zijn. Je wordt er blij van als je ernaar kijkt en als je het ervaart. Het is plezierig, dynamisch, vriendelijk en energiek tegelijkertijd.” – Maike van Meulen
Hoe verder?
Het kan een lange, maar wel mogelijke (!) weg zijn om uit de greep van de narcist te komen. Soms hebben mensen die ik begeleid al een mooi nieuw bestaan opgebouwd met veel positiviteit, en toch dat dit verleden nog aan hun trekt. Het kan je dan nog naar beneden halen en soms je een beetje kapot hebben gemaakt. Aan die wond kunnen we niet voorbij. Je ziel kan nog niet naar buiten schijnen zoals deze bedoeld is. Zoals jij bedoeld bent in dit leven. Om je leven in vrijheid te kunnen leven, in plaats van te overleven door pijn.
Over Drs. Maike van Meulen
Kijk eens naar het boek ‘In 10 stappen van rotonde naar afslag. Vergroot je focus en succes’. Kijk ook eens in de Bereik je Doelen Shop voor inspiratie en ondersteuning op jouw pad of neem vrijblijvend contact op met Maike vanuit haar ervaringsdeskundige begeleiding en brede erkende expertise. Als je je herkent in dit verhaal, doe het vooral niet alleen met deze impact op jouw systeem of op die van jouw naasten. Voel je welkom en maak de weg vrij voor het bereiken van je doelen waar je blij van wordt! Deel dit bericht als je ook anderen hiermee kunt helpen voor inzicht, steun en support.
